ซื้อ - ขาย | เม่นแคระราคาถูก | อุปกรณ์ | ฟาร์มเม่นแคระ

ราคาเท่าไร ที่บ้านมีแมวจะเลี้ยงได้ปล่าว

เม่นแคระต้องการล้อวิ่งไหม?
แน่นอนครับ เม่นแคระควรมีล้อวิ่งขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 12-15 นิ้ว (ที่ดีที่สุดคือ 12 นิ้ว) เพื่อให้เขาออกกำลังกาย และเล่นล้อวิ่งเพื่อความสนุกสนานร่าเริ่งของเขา นอกจากนี้ล้อวิ่งยังเป็นอุปกรณ์ที่เหมาะสมกับกล่องเล ี้ยงเม่นขนาดเล็กหรือเม่นแคระที่ไม่ได้ออกจากกล่องไป วิ่งเล่นบ่อยๆครับ

ในประเทศไทยนั้นก็มีล้อวิ่งขายกันครับ แต่คนไทยไม่นิยมเนื่องจากนำเข้ามาแล้วมีราคาแพง ดังนั้นผมจึงขอเสนอให้สร้างล้อวิ่งเองเลยครับ ซึ่งการสร้างนั้นไม่ยากเท่าไหร่ครับ : 

ล้อวิ่งแบบใดที่ควรซื้อมาให้เม่นแคระ?
ล้อวิ่งนั้นมีหลายประเภทครับ แต่ที่เราจะต้องพิจารณาก่อนซื้อคือพื้นผิวของวงล้อที ่เท้าเม่นต้องสัมผัสครับ เพราะพื้นผิวที่เหมาะสมจะต้องเป็นพื้นที่แข็ง และไม่ควรมีลักษณะเป็นลวดที่ขึ้นเป็นซี่ๆหรือตาข่ายใ ดๆทั้งสิ้น อีกทั้งไม่ควรให้มีอะไรยื่นออกมาจนเกิดอันตรายกับเม่ นแคระได้ครับ

เลือกซื้อบ้านเม่นแคระประเภทใดดี?
สิ่งนี้เป็นสิ่งที่หลากหลายไม่ว่าจะสำหรับคนเลี้ยงหร ือผู้เพาะพันธุ์ก็ตาม จุดหลบซ่อนของเม่นอาจจะเริ่มง่ายๆจากแผ่นฟิวเจอร์บอร ์ดหรือถุงนอน หรืออาจจะพิเศษกว่านั้นคือใช้ "Pigloo"¹ซึ่งมีขายตามร้านขายสัตว์เลี้ยงในอเมริกาและบางแห่งใ นไทย แต่ของไทยส่วนมากจะเป็นบ้านไม้ หรือไม่ก็นำอ่างดินเจาะรูขนาดพอเหมาะมาให้มันคร ับ อย่างไรก็ตามต้องนึกถึงขนาดบ้านของเม่นแคระด้วยครับว ่าใหญ่เพียงพอที่จะให้มันยืดแข้งยืดขา ผ่อนคลาย และรู้สึกปลอดภัย รวมไปถึงจะต้องล้างและทำความสะอาดง่ายครับ ซึ่งในกรณีนี้ต้องกล่าวตามตรงคือบ้านไม้มันทำความสะอ าดยากลำบากมาก และอาจมีเชื้อราขึ้นอีกต่างหาก


วัสดุรองพื้นแบบไหนดี?
มันมีวัสดุรองพื้นสำหรับให้เม่นนอนและขับถ่ายอยู่หลา ยชนิดด้วยกันสำหรับสัตว์ขนาดเล็กครับ และทั้งหมดนี้มันขึ้นอยู่กับว่าคุณจะเลือกใช้อะ ไร แต่ผมก็แนะนำว่า

1. อย่าใช้ขี้เลื่อยจากไม้เซดาร์ (Cedar) เนื่องจากมันมีน้ำมันที่มีกลิ่นฉุนที่ทำให้เม่นแคระป ่วยได้โดยเห็นได้จากหลายๆกรณีที่เกิดขึ้นจริงคร ับ เช่นผิวเม่นแคระถูกสารเคมีกัด หรือระบบทางเดินหายใจล้มเหลวเพราะกลิ่นน้ำมันจากไม้เ ซดาร์ครับ ผิวที่ถูกสารเคมีนั้นค่อนข้างที่จะมีอาการร้ายแ รงมาก แต่ถ้ารีบพาไปรักษาก็มีโอกาสที่จะหายครับ แต่หากเป็นในกรณีของระบบทางเดินหายใจแล้ว ส่วนมากก็ตายสถานเดียวครับ 

2. อย่าใช้ทรายแมว!!! เพราะมันถูกออกแบบมาให้จับตัวเป็นก้อนเมื่อถูกของเหล ว ซึ่งเม่นแคระมักจะพบว่ามีทรายแมวไปติดที่อวัยวะเพศแล ะใบหน้า ซึ่งอย่างกรณีอวัยวะเพศนั้นมันก็จะติดหนึบและเอาออกม าลำบาก ในขณะที่บริเวณใบหน้านั้นก็อาจจะติดเข้าไปในปาก หรือถ้าร้ายกว่านั้นคือติดดวงตาและอาจทำให้ตาบอ ดครับ

3. อย่าใช้ซังข้าวโพด!!! (กรณีนี้ถูกแนะนำอย่างแพร่หลายในประเทศไทยแบบผิดๆครั บ) เนื่องจากมันติดเชื้อราบางๆที่เราไม่เห็นได้ง่ายๆครั บ และมันก็เป็นพิษรุนแรงกับเม่นแคระที่เรารักและห่วงใย ครับ และหลายๆครั้งก็พบว่าซังข้าวโพดไปติดที่บริเวณอวัยวะ เพศอยู่บ่อยครั้งโดยเฉพาะเม่นตัวผู้ครับ 

ดังนั้นก็ขอให้ระวังวัสดุรองพื้นที่มีกลิ่น เป็นฝุ่น มีรสหรือกลิ่นเปรี้ยวๆ หรือติดเชื้อราได้ง่ายครับ


ของเล่นอะไรดี?
ส่วนใหญ่ที่เห็นก็เป็นแกนกระดาษทิชชู่ แต่ก็มีอย่างอื่นที่ให้เม่นแคระเล่นได้อีกครับ ซึ่งการเลือกของเล่นก็เหมือนกับการที่เราเลือกของเล่ นให้กับเด็กเล็กคือไม่มีชิ้นส่วนที่แหลมคม หลุดง่าย ที่สำคัญคือของเล่นควรจะชิ้นใหญ่พอที่จะไม่เข้าไปในป ากและถูกกลืนเข้าไปได้ครับ และผมก็อยาหให้ระวังพวกเส้นด้ายจากผ้าต่างๆให้มากเป็ นพิเศษเพราะเม่นอาจเคี้ยวและไปติดในลำไส้ได้ครั บ โดยพื้นฐานแล้วของเล่นที่แม่นแคระเอาไปเล่นได้ก็เป็น ของเล่นที่เม่นแคระดัน ดึง ลากไปที่ต่างๆ หรือปีนป่ายได้เล็กๆน้อยๆ ก็ถือได้ว่าเป็นของเล่นที่น่าสนใจทีเดียวครับ


อุปกรณ์ใส่น้ำแบบไหนดี?
ขึ้นอยู่กับลักษณะนิสัยของแต่ละคนครับ ส่วนมากที่นิยมก็คือขวดน้ำสำหรับสัตว์ขนาดเล็กที่หาไ ด้ทั่วไป ซึ่งมีข้อดีตรงที่น้ำที่อยู่ในขวดนั้นไม่เสียง่ายเหม ือนกับถ้วยน้ำที่หกเลอะเทอะง่ายและทำให้น้ำเสียได้ง่ ายๆครับ แต่อย่างไรก็ตามการใช้ถ้วยน้ำนั้นถือว่าเป็นให้น้ำแบ บที่เป็นธรรมชาติที่สุดครับ ซึ่งถ้าเราอยากจะให้แบบถ้วยน้ำแล้วก็ควรเป็นถ้วยที่ม ีน้ำหนักมากพอ ไม่หกเลอะเทอะง่าย และต้องมั่นตรวจเสมอว่ามีน้ำที่ สะอาด ใหม่ และปลอดภัย ครับ


อุปกรณใส่อาหารแบบไหนดี?
ปบบไหนก็ได้ที่มันใหญ่พอที่จะมีอาหารให้เม่นแคระกินไ ด้ตลอดวันครับ และจะต้องเป็นวัสดุที่ปลอดภัยต่ออาหารเสมอ ทั้งนี้ต้องระวังพวกชามเคลือบต่างๆที่ขายมาไว้เป็นที ่ใส่อาหารสัตว์ เพราะพวกนี้ส่วนมากมักจะไม่ได้มาตราฐานจึงเอามาให้สั ตว์ใช้ และก็พบอยู่บ่อยครั้งว่าเป็นพิษต่อสัตว์ครับ


ใช้ลูกบอลแบบที่หนูวิ่งเอามาใช้กับเม่นแคระได้ไ หม?
บอลบริหารนั้นสามารถใช้ได้กับเม่นแคระเช่นเดียวกับที่ เราเอาไปใช้กับหนูแฮมสเตอร์ครับ แต่ทั้งนี้ต้องเป็นลูปบอลที่มีขนาดใหญ่เท่ากับบาสเกด บอลถึงจะเหมาะ และเวลาใช้ก็ต้องคอยดูมันอยู่ตลอดเวลาเพราะฝาเปิดลูก บอลอาจจะเปิดออกมาเวลาที่เม่นวิ่งเร็วๆ ซึ่งอาจทำให้เม่นหลุดออกมาและวิ่งไปในที่ๆอันตรายได้ ครับ ทั้งนี้ลูกบอลบริหารนั้นก็ไม่แนะในให้เอามาใช้แทนล้อ วิ่งได้ 100% และมันควรถูกใช้ในระยะสั้นเท่านั้นสำหรับให้เม่นสำรว จบ้านของเราแบบปลอดภัยครับ 

ลักษณะและพฤติกรรม
ในที่นี้จะกล่าวถึงเฉพาะเม่นแคระอัฟริกา ที่ได้รับความนิยมสูง

ลักษณะและพฤติกรรม

eurhhogl

เม่น European Hedgehog

ขนาดลำตัวยาว 18-30 ซ.ม.หางยาวประมาณ 1.7-5 ซ.ม. หนัก 600-800 กรัม มีขนแข็งปรกติและยาวมีขนปกคลุมหนามากกว่า 3 ซ.ม. ขนอ่อนใต้ท้องสีเทาขนแข็งสีดำ-น้ำตาลอ่อน
ถิ่นที่อยู่อาศัย ในยุโรปทางด้านตะวันตก-ตะวันออก รัสเซียทางเหนือ เอเซีย

HEDGIE1A

เม่น African white-bellied Hedgehog (สายพันธ์ที่เราเลี้ยงกันอยู่ในไทย)
ขนาดลำตัวยาว 15 ซ.ม. หนัก 500-700 กรัม มีนิ้วมือ 5 นิ้ว นิ้วเท้า 4 นิ้ว ขนปกคลุมลำตัวมีขนาด 2.5 ซ.ม.ขนเป็นสีขาวและเทา ท้องและขาเป็นสีขาว ถิ่นที่อยู่อาศัย ในอาฟริกา อากาศแห้ง มีต้นไม้เพียงเล็กน้อย

DesertHedgehog20956

เม่น Desert Hedgehog
ขนาดลำตัวยาว14-28ซ.ม. หนัก300-500 กรัม ขนสามารถย่นได้ มีสีดำและมีส่วนผสมสีเหลืองขาว หูตั้งชี้ขึ้นมีสีเหลือง หน้าผากและหน้ามีสีขาว เท้าและหางสีน้ำตาลดำ
ถิ่นที่อยู่อาศัย ทะเลทรายทางเหนือและใต้ของอาฟริกา ประเทศอาระเบีย อาศัยในโพรงใต้ดิน ซอกหินและหน้าผา

1018816689_1e047f271d

Long-esred Hedgehog
ขนาดลำตัวยาว 15-28 ซ.ม.หนัก 400-500 กรัม ขนและขายาว หูยาวและตั้งขึ้น หูทำหน้าที่ระบายอากาศร้อนภายในตัว ขนแข็งสีครีม หน้ามีสีขาวหรือน้ำตาลอ่อน ขาและหางสีขาว ท้องสีขาว เท้าสีน้ำตาลเทา
ถิ่นที่อยู่อาศัย พบอยู่บริเวณทะเลทรายลิเบียทางเหนือ อียิปต์ เอเซีย อินเดีย และมองโกเลีย ชอบอาศัยอยู่ในโพรงร้าง หรือที่อยู่อาศัยของสัตว์ขนิดอื่นๆ บางครั้งอาจพบได้ตามพุ่มไม้เล็กๆตามสวนสาธรณะ ไม่ชอบอยู่เป็นกลุ่ม ชอบอยู่ลำพัง

เม่นแคระเป็นสัตว์สันโดษ หากินตัวเดียวในตอนกลางคืน กลางวันนอน มีนิสัยชอบอยู่ตัวเดียว หวงอาณาเขต บริเวณหากินของตัวเอง ดังนั้นไม่แนะนำให้เลี้ยงเม่นแคระมากกว่า 1 ตัวในพื้นที่เลี้ยงเดียวกัน เพราะอาจเป็นสาเหตุให้เม่นแคระต่อสู้ กัดกัน เพื่อแย่งชิงอาณาเขตบริเวณในการหาอาหาร แนะนำให้เลี้ยงแยกกันโดยเด็ดขาด อาจจับรวมกันได้บ้าง กรณีต้องการจับคู่ผสมพันธุ์เมื่อเม่นแคระอยู่ในวัยที่เหมาะสม คือช่วงอายุประมาณ 5 เดือนขึ้นไป
เม่นแคระเป็นสัตว์ขี้ระแวง ชอบหลบซ่อนตัวในตอนกลางวัน ถ้ามีอะไรผิดปกติหรือไม่คุ้นเคย เม่นแคระมักจะซุกตัวหาที่ซ่อน หรือขดตัวม้วนกลม เก็บขา หน้าตา และทำหนามตั้งชันขึ้น เพื่อเป็นการป้องกันตัวเองจากอันตราย แต่หากเม่นแคระได้กลิ่นแปลกๆจากวัตถุ สิ่งของต่างๆ เม่นแคระมักจะกัดและเคี้ยววัตถุสิ่งของดังกล่าวจนเกิดเป็นฟองน้ำลาย แล้วนำฟองน้ำลายดังกล่าวมาแปะติดไว้ตามตัว เพื่อจดจำกลิ่นดังกล่าว หรือปรับตัวเองให้มีกลิ่นเหมือนสภาพแวดล้อม ซึ่งเป็นลักษณะนิสัยตามปรกติของเม่นแคระทุกๆตัว ดังนั้นควรระมัดระวัง และหาทางป้องกันไม่ให้เม่นได้รับอันตรายจากพฤติกรรมนี้ ด้วยการไปกัด เคี้ยววัตถุที่มีพิษ จนอาจทำให้ได้รับสารพิษดังกล่าวเข้าสู่ร่างกายและเสียชีวิตได้ อีกอย่างผู้เลี้ยงเม่นแคระใหม่ๆ ควรทำความเข้าใจเกี่ยวกับพฤติกรรมนี้ จะได้ไม่ตกใจจนเกินเหตุ เมื่อเห็นเม่นแคระแสดงพฤติกรรมดังกล่าวข้างต้นนี้ เช่น ตอนเปลี่ยนอาหารแมวรสใหม่ให้เม่นแคระ หรือการที่เปลี่ยนถ้วยอาหาร หรืออุปกรณ์ใหม่ๆเข้าไปในพื้นที่การเลี้ยงดู

ผู้อ่านสามารถศึกษาได้จากหลายๆ แหล่งที่ให้ความรู้และขายสัตว์เหล่านี้อยู่ จึงได้มีการเรียกย่อยออกไปอีกหลายชื่อ ตามลักษณะที่พบ เป็นสัตว์หากินกลางคืน แต่ก็ตื่นทั้งกลางวันและกลางคืนคล้ายกับแมว เจ้าของจึงเล่นกับเขาได้ตลอดเหมือนเลี้ยงแมว ชอบอยู่เพียงลำพัง จึงเป็นข้อดีที่เขาจะเข้ากับเจ้าของได้ง่าย และทำกิจกรรมร่วมกัน เล่น ดูทีวี อุ้ม เที่ยวเล่น หรือนอนบนตัก ชอบขุดหลุมตามธรรมชาติ ทั้งนี้เพื่อซ่อนตัว และนอน ขยันหาอาหาร ถีบจักรเหมือนหนู แต่ไม่ได้หมายถึงจักรที่ต้องปีนป่ายแบบที่เห็นในหนู บางตัวชอบว่ายน้ำ มีความฉลาด และมีบุคลิกภาพส่วนตัว แต่ละตัวก็ต่างบุคลิกกันไป สามารถเล่นสนุกได้กับอุปกรณ์ที่จัดหาให้ง่ายๆ เช่น ตะกร้อพลาสติกเล็กๆ บางทีเรียกว่า “Hedgehog Wheel” ซึ่งนิยมนำมาให้เล่น สำหรับปีน ถีบ และดัน หลายคนนิยมประกอบบันไดในตู้เลี้ยง เพราะหลายตัวชอบปีนป่าย ขอนไม้ และท่อลอดต่างๆ ที่ทำเป็นทางวกวนไปมา แม้กระทั่งม้วนของทิชชู ก็เป็นอุปกรณ์ที่ทำให้เขามีความสุขได้ โดยการใช้หัวดุนให้หมุนกลิ้งไปเรื่อย ช่วยให้ได้ออกกำลังได้ดี

แม้ว่าเม่นแคระจะถูกสนใจและนำมาเลี้ยงมานานแล้ว แต่ยังมีความเป็นสัตว์ป่า และนิสัยดั่งเดิมอยู่มาก หากเป็นตัวที่ถูกจับมาหรือไม่คุ้นคน จึงไม่ค่อยจะทนต่อความเครียด การจับต้อง ก็จะป้องกันตัวเอง และส่งเสียงร้องหรือขู่ บางตัวก็ร้องไม่ยอมหยุดทั้งที่ไม่ได้ทำอะไร พบในเม่นแคระที่ใช้เป็นสัตว์ทดลอง หรือเลี้ยงแบบธรรมชาติในสวนสัตว์ ที่ไม่คุ้นการจับต้องแบบเม่นเลี้ยง แต่หากคุ้นเคยกับผู้เลี้ยงมาตั้งแต่เด็ก หรือเกิดจากการเพาะพันธุ์ ก็จะไม่แสดงอาการหวาดระแวง การร้องหรือขู่ก็เมื่อเกี้ยวพาราสี ร้องหาแม่ หรือตกใจหวาดกลัวแต่ก็มีหลายอย่างที่แตกต่างจากหนู คือค่อนข้างขี้ระแวง หากมีอะไรผิดปกติ เช่น สิ่งของใหม่ กลิ่นแปลก ก็จะแสดงอาการต่อต้านหรือหลบเลี่ยง มักพบเล่นน้ำลาย แล้วเอามาป้ายขนตัวเองเสมอ ซึ่งไม่ใช่สิ่งผิดปกติ

เรื่องของการจำศีล

เนื่องจากเป็นสัตว์ท้องถิ่นของอัฟริกา ที่มีอากาศแห้งแล้ง และร้อน เม่นแคระอัฟริกาจึงไม่จำศีล แม้จะนำมาเลี้ยงในประเทศหนาวแล้วก็ตาม นั่นเป็นข้อแตกต่างอย่างหนึ่งจากเม่นแคระพันธุ์ยุโรป เม่นแคระอัฟริกามีความสามารถในการปรับอุณหภูมิของร่างกาย ทั้งจากอุณหภูมิภายนอก หรือฮีทเตอร์ที่เราจัดให้ และจากขบวนการเมตาบอลิซึมหลังจากได้รับอาหาร จึงจำเป็นต้องปรับอุณหภูมิที่อยู่อาศัยให้เหมาะกับเขา รวมทั้งอาหารที่มีคุณค่า อย่างไรก็ตามในหน้าหนาว เม่นแคระอัฟริกาจะอยู่ในสภาวะกึ่งหลับได้ (semi-stuporous state)

โดยเมื่อหน้าหนาวมาเยือน สัตว์เหล่านี้จะทำการขุดหลุมหรือโพรงเพื่อนอน แต่ไม่ใช่การจำศีล (hibernation) ที่แท้จริง ระดับเมตาบอลิซึมก็ยังสูงกว่าที่พบในการจำศีล หรือไม่สามารถทำให้ช้าหรือต่ำจนถึงระดับจำศีลได้ เหมือนในเม่นแคระยุโรป เม่นแคระอัฟริกายังออกมาข้างนอกโพรงเสมอ และกลับไปนอนยาว ครั้งละประมาณ 1 สัปดาห์ บางทีเรียกลักษณะแบบนี้ว่า สภาวะการหยุดนิ่งไม่เคลื่อนไหว (Aestivation) เท่านั้น หากเจ้าของพยายามจะให้จำศีล ทั้งที่สัตว์ไม่สามารถตามธรรมชาติ จะทำให้เม่นแคระอัฟริกาตายเนื่องจากสภาวะอุณหภูมิร่างกายต่ำ (hypothermia) หรือขาดอาหาร หรือทั้งสองอย่าง

ขณะที่เม่นพันธุ์ยุโรปนั้น ตามธรรมชาติ เมื่อถึงหน้าหนาวจะเข้าสู่การจำศีล ซึ่งเป็นข้อดีของสัตว์ที่อาศัยในประเทศที่มีอากาศหนาว เมื่ออากาศเย็นลง ร่างกายมีความสามารถปรับตัวเองสู่การจำศีลได้อย่างไม่มีปัญหา เป็นการพัฒนาการมานับตั้งแต่โบราณ โดยจะเริ่มเข้าสู่การหลับ (stuporous state) ก่อนเข้าสู่การจำศีลอย่างสมบูรณ์ โดยจะค่อยๆ ลดเมตาบอลิซึมในร่างกายลง แต่ลักษณะกลไกของร่างกายดังกล่าว ก็สามารถเกิดอันตรายได้ เนื่องจากสัตว์จะไม่สามารถควบคุมความร้อนในร่างกายได้ หากไม่อยู่ในสภาวะจำศีล โดยเจ้าของไม่เข้าใจ ก็จะทำให้เม่นแคระยุโรปตายได้

การสังเกตอาการผิดปรกติ 
ระบบทางเดินอาหาร เริ่มที่ช่องปาก เม่นแคระที่สุขภาพดีควรมีฟันขาวสะอาดและเรียงตัวกันเป็นระเบียบสวยงามคล้ายกับฟันของสุนัขและแมว คนที่ขายบางคนเกรงว่าเม่นแคระที่ขายจะกัดผู้ที่ซื้อไป จึงตัดฟันเขี้ยวทั้งสี่ซี่ (บนสองล่างสอง) ออกเสีย โดยเชื่อว่าฟันจะได้ทื่อ กัดแล้วไม่เจ็บ เป็นความเชื่อที่ผิด กลับเป็นการทำให้เกิดฟันอักเสบและฝีรากฟัน เม่นแคระจะไม่กินอาหาร ปากเหม็นและหน้าบวม สัตวแพทย์ต้องมาถอนฟันและรักษากันนานในภายหลัง ส่วนเม่นแคระเพศเมียที่อายุมากเกินห้าปี บางตัวมีเนื้องอกของเหงือกได้ ซึ่งเจ้าของควรสังเกตเห็นแต่เนิ่น ๆ เพราะจะผ่าตัดออกได้ง่าย

ในระบบทางเดินอาหารนั้นอาการผิดปรกติซึ่งพบบ่อยที่สุดคือท้องเสียและอาเจียนจากอาหารเป็นพิษ เพราะอาหารไม่สะอาด หรือกินอาหารและขนมผิดประเภท เม่นแคระไม่ใช่สัตว์ที่ยอมปรับตัวง่ายๆ ระมัดระวังให้มากสักหน่อย ว่าอุจจาระของเม่นแคระก็มีเชื้อโรคมากไม่แพ้กัน อาจทำให้เจ้าของท้องเสียได้โดยง่าย ถ้ามาเล่นกับเม่นแคระและล้างมือไม่สะอาด เผลอไปหยิบอาหารกินเข้าไป อาจเป็นสาเหตุที่ต้องพาท่านเจ้าของไปโรงพยาบาลคนได้ 
สิ่งสำคัญคือ "โรคเริม" ในคนสามารถติดต่อไปยังเม่นแคระได้ โดยการกินอาหารต่อจากเจ้าของที่กำลังเป็นโรคเริมที่ริมฝีปาก ซึ่งอาจทำให้เม่นแคระเสียชีวิตได้

ระบบทางเดินหายใจ อาการ หายใจหอบ ไอ จาม ไม่กินอาหาร ไม่ยอมเคลื่อนไหวเหล่านี้มักเป็นอาหารที่พบบ่อยๆ มาจากโรคปอดและหลอดลมอักเสบในเม่นแคระ สาเหตุสำคัญมักมาจากการเลี้ยงที่หนาแน่นเกินไป การไม่ได้ออกมาปล่อยเล่นเสียบ้าง ติดโรคจากเจ้าของ อยู่ในห้องแอร์ตลอดเวลาหรือการได้สูดดมสารระเหยที่มีพิษและฤทธิ์ระคายเคือง เมื่อเจ้าของพบอาการดังกล่าวควรนำมาพบสัตวแพทย์ให้เร็วที่สุด

ระบบทางเดินปัสสาวะ มาถึงส่วนบั้นท้ายลำตัวเม่นแคระที่กินแต่อาหารแมวอย่างเดียวมาเป็นระยะเวลานาน มีสิทธิที่จะเป็นโรคอ้วนและโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ และแถมเป็นนิ่วได้ นับเป็นเรื่องที่เราต้องป้องกันไม่ให้เกิดขึ้น มากกว่ามารักษากันภายหลัง เพราะรักษาได้ยากและใช้เวลาในการฟื้นตัวนาน

ระบบประสาท เป็นความผิดปกติที่มักพบกันเม่นแคระเพศเมีย อายุมากกว่าสามปีขึ้นไป แสดงอาการขาหลังอ่อนแรง ตอนแรกๆ เริ่มข้างเดียวก่อน จากนั้นก็จะลามมาเป็นทั้งสองข้าง ควบคุมอุจจาระและปัสสาวะไม่ได้ ปล่อยเลอะเทอะเรี่ยราด ซึ่งเป็นระยะที่เกินความเหมาะสมในการรักษาไปแล้ว สัตว์มักเสียชีวิตหลังแสดงอาการระยะสุดท้ายไม่นาน แต่ถ้ารักษาแต่เนินๆ โอกาสหายก็มี
ระบบผิวหนังและหนาม ผิวหนังอักเสบและขี้เรื้อนก็มีให้พบเห็นบ้างแต่ไม่บ่อยนัก เพราะในประเทศไทยเราต้องซื้อเม่นแคระจากต่างประเทศเท่านั้น และเม่นแคระทุกตัวที่นำเข้ามา ต้องผ่านการตรวจโรคจากต่างประเทศมาแล้วอย่างน้อยหนึ่งครั้ง จึงเท่ากับว่าเป็นการกลั่นกรองคุณภาพไปในตัว มีหลงหูหลงตาไปบ้างก็เล็กน้อย ถ้าเป็นโรคในระบบนี้ เม่นแคระจะคัน เกาบ่อย ๆ หนามร่วงและมีสะเก็ดรังแคมากกว่าปกติมาก ต้องพาไปหาคุณหมอสัตวแพทย์วินิจฉัย ก็จะรักษาได้โดยง่าย

1. จัดวางกล่องเม่นในบริเวณที่อากาศถ่ายเทสะดวก

2. เปิดกล่องเม่นมากขึ้น ไม่ต้องปิดฝาทั้งหมด อาจเปิดไว้ครึ่งฝา เพื่อให้อากาศระบายครับ

3. ดูแลน้ำอย่าให้ขาดครับ ช่วงนี้เม่นจะทานน้ำมากครับ

4. หาอุปกรณ์คลายร้อนให้น้องเม่นครับ สำหรับผมเอาแบบหาง่ายๆครับ คือกระเบื้องปูพื้นนั้นเองครับ มาวางให้น้องเม่นมานอน เพื่อช่วยระบายความร้อน น้องเม่นจะได้ไม่เคลียดมาก

เม่นแคระจำศีลหรือไม่?
เม่นแคระบางสายพันธุ์จำศีลครับ เช่นสายพันธุ์ยุโรป ส่วนเม่นแคระที่เราเลี้ยงกันนี้ไม่จำเป็นที่จะต้องจำ ศีลครับ ในความเป็นจริงแล้วเม่นแคระแอฟริกันที่เราเลี้ยงกันน ี้ เมื่ออยู่ในแถมอากาศหนาวจัดก็สามารถทำให้มันตายจากกา รที่อุณหภูมิร่างกายต่ำ (Hypothermia) ได้เลยทีเดียวครับ ดังนั้นเราควรจะให้มันอยู่ในอุณหภูมิที่อบอุ่น (ไม่ใช่ร้อนอบอ้าว) และมีแสงไฟที่พอเหมาะ ส่วนแถบอากาศหนาวจะทำให้เม่นอยู่ในสภาวะกึ่งหลั บ (semi-stuporous state) ซึ่งสภาพนี้เองจะทำให้เม่นแคระของเราไม่อยู่นิ่งจนคล ้ายกับว่ามันกำลังจำศีลครับครับ (นักวิทยาศาสตร์มักจะหาข้อแตกต่างครับ ถึงแม้ว่าอยู่ในสภาพกึ่งหลับคนทั่วไปก็มองว่ามันคือก ารจำศีลนั่นแหละครับ)



เม่นแคระมีพิษไหม?
ไม่ครับ เม่นแคระไม่มีสารพิษใดๆที่ซ่อนเอาไว้ทั้งนั้นคร ับ แต่สิ่งที่เม่นแคระอาจจะใกล้เคียงกับสัตว์มีพิษก็ต่อ เมื่อมันเอาอะไรก็ตาม ที่สามารถทำให้เราระคายเคืองได้อย่างเช่นต้นหญ้าไปป้ ายบนหนามของมัน แล้วเราเกิดไปสัมผัสเข้าทำให้เราแพ้ได้ครับ ซึ่งการเลียตัวเองแบบนี้เรียกว่า Self-anointed หรือเรียกเป็นไทยๆว่า "เลียตัวเอง" ก็แล้วกันครับ

เม่นแคระมีสลัดหนามพุ่งใส่คนได้ด้วยหรือ?
ไม่อีกแหละครับ นั่นมันเป็นในการ์ตูนครับ ในความเป็นจริงหนามของเม่นก็เหมือนกับเส้นผมของ คนเรา มีขึ้นมาใหม่ได้และก็ร่วงได้
แต่ของเม่นนานๆจะเป็นร่วงสักทีครับ โดยมากแล้วจะเกิดขึ้นที่ช่วงอายุ 2 เดือน 4 เดือน และ 8 เดือนจากเท่าที่ผมเลี้ยงและสังเกตดูครับ อย่างไรก็ตามการที่หนามของเม่นร่วงลงนั้นอาจะจะหมายถ ึงอาการป่วยบางประการ ด้วยเช่นกันครับ ซึ่งกรณีที่บ้านเราฮิตกันมากก็คือตัวไรครับ แนะนำให้อ่านบทความเรื่องตัวไรชวนปวดหัวครับ

เม่นแคระมีอายุได้เท่าไหร่?
ในป่าอายุเพียงแค่ 18 เดือนก็ถือว่าอายุยาวแล้วครับ แต่ที่เราเอามาเลี้ยงโดยปกติก็จะอยู่ที่ราวๆ 3-5 ปี แต่บางตัวก็อายุได้ยืนยาวถึง 8 ปีที่เดียวครับ

บอกได้ยังไงว่าตัวไหนตัวผู้ตัวไหนตัวเมีย?

เม่นแคระดูเพศง่ายมากครับ เพียงแค่ดูที่ "จุก" ที่ท้องครับ จุกของตัวผู้จะอยู่ที่กลางท้องห่างจากรูทวารหนักมากค รับ
และสามารถดูได้อีกวิธีคือดูได้จากลูกอัณฑะที่อยู่ห่า งจากหางไม่มากนัก มันจะปูดออกมาให้เห็นเป็นบางตัวครับ ส่วนตัวเมียจุกของมันจะอยู่ชิดกับรูทวารหนักครั บ

เม่นแคระใหญ่ได้แค่ไหน?
โดยมากก็จะอยู่ที่ประมาณ 600 กรัมและมีความยาวจากหัวถึงหางประมาณ 6-8 นิ้ว บางตัวก็ตัวเล็กหนักเพียงแค่ 250 กรัม
ในขณะที่บางตัวก็หนักได้มากถึง 1200 กรัม (1.2 ก.ก.) ดังนั้นน้ำหนักเป็นเรื่องที่ไม่คงที่ครับ

เม่นแคระมีกลิ่นเหม็นไหม?
มีแต่มีไม่มากครับ เม่นแคระที่มีการเลี้ยงดูอย่างดีมีกรงสะอาดก็แทบจะไม ่มีกลิ่นเลยครับ ถ้าอุจาระออกมาใหม่ๆกลิ่นบ้าง และทั้งนี้ก็ขึ้นกับอาหารด้วยครับว่าอาหารชนิดนั้นทำ ให้เกิดกลิ่นเหม็นหรือเปล่า อีกประการคือถ้าเราอาบน้ำให้เม่น เม่นก็จะสะอาดและไม่มีกลิ่นเหม็นครับ

เม่นแคระส่งเสียงดังไหม?
ส่วนนี้ต้องบอกว่าเสียงมาจากสภาพแวดดล้อมของเม่นครับ เช่น วงล้อของเม่น ขวดน้ำ ถ้วยอาหาร เวลาเม่นวิ่งไปชนก็อาจจะเกิดเสียงขึ้นได้ครับ แต่ตัวของเม่นเองนั้นมักจะไม่ส่งเสียงรบกวนใดๆครับถึ งแม้ว่าเม่นเองจะส่ง เสียงได้หลายโทนเสียงแต่ก็เหมือนกับคนที่เงียบๆไม่พู ดจาอะไรครับ ถ้ามันไม่มีปัญหาเกิดขึ้นอย่างกรณีที่ได้รับบาด เจ็บ หรือขณะที่ตัวผู้ส่งเสียงร้องขอผสมพันธุ์กับตัวเมียค รับ นอกจากนี้มันก็ไม่น่าจะร้องออกมาให้เราได้ยินหรอกครั บ (ในบางครั้งเพศเดียวกันก็ส่งเสียงหากันครับ) สำหรับลูกเม่นนั้นมักจะส่งเสียงเล็กๆขอนมแม่เป็นเรื่ องปกติครับ แต่อย่างไรก็ตามหากเม่นได้รับบาดเจ็บ อยู่ในอันตราย เม่นแคระก็จะร้องเสียงดังมากขนาดที่ทำให้เราตกใจได้เ ลยครับ

กลายเป็นอีกหนึ่งสัตว์เลี้ยงหน้าใหม่ ที่คนไทยหันมาเลี้ยงกันมากขึ้นเรื่อย ๆ แต่ผู้เลี้ยงจำนวนมากก็ยังขาดความรู้ความเข้าใจในการเลี้ยง เม่นแคระ โดยเฉพาะเรื่องพฤติกรรมความเป็นอยู่ ดังนั้น วันนี้เราจึงขออาสาพาเพื่อน ๆ ไปเรียนรู้พฤติกรรมของ เม่นแคระ เพื่อการเลี้ยงเจ้าสัตว์ชนิดนี้อย่างถูกทางค่ะ

           เม่นแคระ เป็นสัตว์หากินกลางคืน จะตื่นทั้งกลางวันและกลางคืน คล้ายกับแมว เชื่อง และเข้ากับผู้เลี้ยงได้ง่าย

          เม่นแคระ จัดเป็นสัตว์ที่ชอบหากินตามลำพัง ดังนั้น การเลี้ยงไม่ควรรวมกันเป็นฝูง

          เม่นแคระ มีนิสัยชอบหลบหนี ดังนั้น สถานที่เลี้ยงควรมีผิวผนังเรียบเพื่อให้ปีนป่ายไม่ได้

          ในกรงเลี้ยงควรมีวัสดุปูรองพื้นกรงเพื่อให้เม่นแคระได้ใช้มุด ขุดเล่นคล้ายสภาพความเป็นจริงตามธรรมชาติ

          เช่นเดียวกับการเลี้ยงหนูแฮมสเตอร์ การเลี้ยงเม่นแคระ ควรหาวงล้อให้เขาถีบ หรือวิ่งปั่นด้วย

          ยามที่ เม่นแคระ แสดงความเจ็บปวดหรือไม่พึงพอใจ จะร้องด้วยความกลัวหรือหวีดเสียงดัง แล้วม้วนตัวกลม ขนแหลมตั้งชัน 
  
          หาก เม่นแคระ เดินเหย่งขา แสดงว่ามีอาการเจ็บขา ถ้าเจ็บปวดในปากมักจะมีน้ำลายไหลเยิ้ม เคี้ยวอาหารลำบาก ไม่กินอาหาร

            อาหารเม่นแคระ จำพวกผักและผลไม้ ควรจะปลอดสารพิษ และไม่ควรทิ้งอาหารไว้ข้ามวัน โดยเฉพาะในช่วงฤดูร้อน

           หลีกเลี่ยงผลไม้ที่มีรสเปรี้ยวและผลไม้ที่มีเปลือกแข็ง เนื่องจากถ้ากินมาก เม่นแคระ อาจเจอปัญหาเรื่องลำไส้อุดตันได้ ผลไม้แนะนำ เช่น  แอปเปิ้ล, ชมพู่ ฯลฯ

           ผักที่ให้เม่นแคระกิน ควรเป็นผักควรที่มีกากใยอาหารสูง 

           เม่นแคระ มีสัญชาตญาณความเป็นสัตว์ป่า หากผู้เลี้ยงได้เม่นแคระที่ถูกจับมาจากธรรมชาติ เขามักจะไม่ค่อยทนต่อความเครียด และจะป้องกันตัวเองด้วยการส่งเสียงร้องหรือขู่ ซึ่งอาการเหล่านี้จะไม่พบในเม่นแคระที่เกิดจากการเพาะขยายพันธุ์
  
           เม่นแคระ เป็นสัตว์ที่ค่อนข้างขี้ระแวง หากมีอะไรที่ผิดปกติ เช่น สิ่งของใหม่ กลิ่นแปลก ก็จะแสดงอาการต่อต้านหรือหลบเลี่ยง

          เม่นแคระชอบเล่นน้ำลาย แล้วเอามาป้ายขนตัวเองอยู่เสมอ

          รู้อย่างนี้แล้ว...คงจะเป็นแนวทางให้เพื่อน ๆ ที่เลี้ยง เม่นแคระ นำไปปรับใช้กันได้นะคะ

อาบน้ำเม่น

โดยธรรมชาติแล้ว เม่นแคระ เป็นสัตว์ที่ไม่ค่อยที่จะชอบน้ำ ดังนั้น การอาบน้ำให้กับเม่น นั้นก็ค่อนข้างจะลำบากหน่อย ซึ่งโดยปกติ แล้ว เม่นเมื่อกินอาหารเข้าไป ก็จะ ถุยน้ำลายไว้ที่ขนตรงหลัง หรือไม่ก็ ข้างลำตัว ของเขา


ดังนั้นเราควรที่จะอาบน้ำให้บางเพื่อล้างสิ่งสกปรกสะสมนอกจากนี้ ยังช่วยในการกำจัด พวกปรสิต (ไร )ที่มาอาศัยอยู่กับเจ้าเม่น ของเราอีกด้วย การอาบน้ำให้กับเม่น ควรจะทำเพียง ดือนละครั้ง หรือไม่ก็ ประมาณ 2 เดือนครั้ง

อุปกรณ์ที่ต้องเตรียมในการอาบน้ำเม่นแคระ

• น้ำยาอาบน้ำเม่นแคระ อาจใช้ แชมพูสำหรับเด็กเล็ก , น้ำยาอาบน้ำสุนัข หรือ แมว ให้เลือกสูตรที่อ่อนโยน , น้ำยา 3p
• ผ้าขนหนู สำหรับเช็ดตัวเม่นแคระหลังจากอาบน้ำเสร็จ
• กะละมังเล็กๆ 2 ใบ เอาไว้ใส่ส่วนผสมน้ำยาอาบน้ำ และเป็นพื้นที่ในการอาบน้ำเม่นแคระ
• แปรงสีฟัน ใช้สำหรับขัดสิ่งสกปรกที่ติดตามขนเม่นแคระ โดยการแปรงจากหัวเม่นแคระไปท้ายเม่นแคระ
• ไดร์เป่าผม อันนี้มีก็จะดีมาก เพราะช่วยทำให้เม่นแห้ง ไม่อับชื่นหลังอาบน้ำ

ขั้นตอนในการอาบน้ำเม่นแคระ

1. เปิดน้ำในกะละมังให้ระดับน้ำ อยู่ประมาณท้องของเม่น จากนั้นก็เอาแชมพู ลงไปผสมให้เกิดฟอง ในกะละมังอีกใบ
2. ค่อยๆนำเม่นลงไปในกะละมังเอาน้ำตักใส่หลังและตามตัวให้เปียก เพื่อนๆ ควรระวังไม่ให้น้ำ เข้าหู ตา และ จมูก ในกรณีที่มีก๊อกน้ำเปิดน้ำแล้วค่อยๆนำเม่นผ่านน้ำเหมืนเวลาเราอาบฝักบัวก็ ได้
3. นำเม่นลงไปในกะละมังในที่ผสมชมพูไว้ ค่อยแปรงตามแนวขน เน้นจุดที่สกปรกมาก ใช้มือถูตามตัวบริเวณขนอ่อน เช่น เท้า ขา ท้องแล้วก้น
4. ล้างตัวเม่นด้วยน้ำสะอาด ลักษณะเดียวกับขั้นตอนที่ 2 ควรระวัง การล้างชมพูออกไม่หมด เพราะจะทำให้เม่นแพ้ และคันในภายหลัง
5. เอาขึ้นมาเช็ดตัวเค้าด้วยผ้าขนหนูสะอาดๆ พร้อมเป่าด้วยไดร์(เปิดแค่มีลมพอนะ ไม่ต้องเอาร้อน เดียว เม่น จะสุกก่อนสะอาด)

ข้อควรระวังคือ

1. พยายามอย่าให้เม่นสำลักน้ำ ดูปริมาณระดับน้ำในอ่างหรือกะละมังที่ใช้อาบน้ำน้องเม่นให้ได้ระดับประมาณ บริเวณท้องเม่นน่าจะพอ เพื่อป้องกันไม่ให้น้ำนั้นเข้าจมูก เข้าปาก หรือ เข้าตา และก็ หู ในขณะอาบน้ำครับ พยายามเงยหน้าเม่นเพื่อป้องกันน้ำ แล้วในขณะลาดน้ำ หรือ ปล่อยน้ำลงบนตัวเนื้อล้างพวกสารแชมพู ก็ระวังด้วยครับ ซึ่งบริเวณ ที่เลี่ยงได้ก็ควร หลีกเลี่ยง ครับ เช่นบริเวณ หัว และ หน้า
2. การเตรียมน้ำและอากาศเพื่ออาบน้ำให้เม่นแคระ น้ำไม่ควรร้อนหรือเย็นจนเกินไป อาจจะทำให้เม่นนั้นเป็นหวัด หรือ ไม่สบายได้ ควรเลือกเวลาไม่ให้ อากาศเย็นจนเกินไปด้วย
3. การเตรียมแชมพูอาบน้ำนำผสมกับน้ำแล้วคนจนเข้ากันไม่ควรใส่เยอะจนเกินไปจนทำ ให้เกิดฟองมากเพราะจะทำให้ เวลาล้างออกจะยาก และ อาจทำให้เข้าปากและจมูกเม่นได้เวลานำเม่นลงอาบน้ำ ควรรอให้ฟองหมดก่อนจึงนำน้องเม่นลงอาบ
4. ไม่ควรใช้ แชมพูของคนครับ เพราะว่า ผิวหนังของเม่นนั้นบางกว่าคนครับ อาจจะทำให้เกิดอันตรายตามมาได้ครับ
5. การนำน้องเม่นใส่ในภาชนะบางครั้งเม่นอาจจะขดกลมอยู่ แต่พอเราหยิบใส่ทั้งขดอยู่จะทำหั้ยเม่นสำลักน้ำได้และอาจจะเข้าหูเข้าตาได้ ควรรอให้เม่นพร้อมก่อนนำใส่ในภาชนะอาบ
6. การแปรงขนน้องเม่นควรแปรงตามแนวขนครับ ไม่ควรแปลงทวนขน ซึ่งสิ่งต่างๆเหล่านี้อาจจะทำให้ผิวหนังของเม่นนั้นอัพเสบ ได้คับ
7. ควรล้างน้ำมให้สะอาด อย่าให้มีสารตกค้างครับ เพราะอาจจะมีปัญหากับผิวหนังได้ครับ
8. ไม่ควรอาบน้ำบ่อยๆจนเกินไปครับ ควรอาบเพียง 2 เดือนต่อ ครั้งครับ

การอาบน้ำและหยดไร

• ยาหยดฆ่าไร ไม่ว่ายี้ห้ออะไร ใช้หยดบริเวณหลังคอเม่น จะได้ผลก้อต่อเมื่อไรเริ่มดูเลือดเม่น
• ยาอาบน้ำประเภท 3p ใช้อาบน้ำเม่นปกติ เพื่อฆ่าเชื้อโรค ไล่ไร ทำความสะอาดอย่างน้อยเดือนละครั้ง
• ยาขับไล่ไร ไม่ว่าจะเป็นสารเคมี เช่น f1 หรือ ขมิ้น สะเดา ฯ ได้ผลแค่ไล่ ไมได้ฆ่าไรให้ตาย